Jedną z najbardziej wpływowych ideologii w historii europejskiej tradycji politycznej jest liberalizm. Jego źródłosłów zawiera się w łacińskim słowie liber – wolny i jest on podstawą myślenia o rzeczywistości społecznej niemalże od XVIII wieku. Cechą charakterystyczną jest w nim postrzeganie społeczeństwa nie jako pewnego rodzaju uzupełniający się kolektyw, a zbiór samodzielnych autonomicznych jednostek, które są odpowiedzialne za swój los i realizację własnego interesu. Przekłada się to na sposób, w jaki liberałowie zwykli postrzegać aspekt ekonomiczny rzeczywistości.
Jedyną granicą wolności staje się tu wolność innych ludzi. Toteż podstawową wartością, od jakiej zależy wolność człowieka, staje się swoboda posiadania i dysponowanie własnością. Tu pojawia się słynne już pojęcie własności prywatnej, która w gospodarce kierującej się paradygmatem liberalizmu stanowi wartość nienaruszalną, nadrzędną względem innych typów własności. Własność jest tu utożsamieniem wolności i wszelka w nią ingerencja uznawana jest za owej wolności znaczne ograniczenie. Liberałowie sprzeciwiają się zatem interwencji państwa w życie obywateli. Rolą państwa powinno być nadzorowanie, czy wartości i prawa człowieka nie są naruszane, a nie bezpośrednia ingerencja. W ustroju liberalnym państwo jest więc pewnego rodzaju stróżem, który dba o to, by panował porządek i bezpieczeństwo i jego kompetencje nie powinny wykraczać poza policje, wymiar sprawiedliwości i ochronę dóbr. To stawia liberałów jako przeciwieństwo wszelkiego rodzaju autorytaryzmów i totalitaryzmów, ustrojów, które z historycznej perspektywy nie przyniosły zbyt wiele dobra społeczeństwom.
Takie podejście w organizowaniu życia społecznego w bezpośredni sposób wpływa na stosunek do gospodarki. Jako że wolność jednostki jest wartością nadrzędną, powinna mieć ona jak największe pole do dysponowania swoimi zasobami. Kult państwa jako opiekuna obywateli nie spełnia tutaj egzaminu. Nie oznacza to jednak anarchizmu, czyli kwestionowania konieczności istnienia jakiejkolwiek władzy, a po prostu ograniczony jej zakres w taki sposób, by uniemożliwić wystąpienie wszelkiego despotyzmu.
Liberalizm ekonomiczny.
Podstawą rozwoju myśli wolnościowej był i nadal jest liberalizm ekonomiczny. Leseferyzm (bo tak też się nazywa tę ideologię) przedstawia myśl, zgodnie z którą ważną wartością ma swobodna produkcja i przepływ towaru, czyli inaczej mówiąc, konkurencja – zależne współistnienie producentów i konsumentów. Uznawali je za najlepszy sposób zaspokojenia potrzeb o charakterze ekonomicznym, czyli tych, które charakteryzują się koniecznością udziału pracy ludzkiej w ich wytwarzaniu i które ze względu na ograniczone zasoby mają ograniczoną ilość. Konkurencja jest korzystna dla klientów, ponieważ daje im możliwość wyboru spośród szerokiej puli ofert. Ważnym założeniem liberalizmu ekonomicznego jest zapewnienie dużej swobody wchodzenia nowych firm na rynek. Liberałowie ekonomiczni sprzeciwiają się ograniczeniom konkurencji.
Liberalizm ekonomiczny stał się przyczynkiem do wyodrębnienia się liberalizmu politycznego, kładącego nacisk na prawa jednostki. Z czasem włączono w ten nurt założenia demokracji, ze szczególnym naciskiem na ograniczenie możliwości ingerencji państwa w prawa człowieka. Powstało szereg organów na poziomie ponadpaństwowym, które dbają o to, by obywatele nie byli przez państwa w żadnej sposób represjonowane.
Socjalliberalizm.
Wkrótce wyodrębnił się nurt, który na pierwszy rzut oka może wydawać się zaprzeczeniem podstawowych założeń liberalizmu ekonomicznego. Socjalliberałowie uważali, że do realizacji wolności jednostkowej konieczne jest bezpieczeństwo socjalne i uważali je oni za jedno z podstawowych praw człowieka. Opresję ze strony państwa przeciwstawili innej jej formie, ucisku ze strony władzy ekonomicznej, która ze względu na akumulację pieniądza przez niewielką grupę ludzi sprawia, że wolność innych w tej sferze jest ograniczona i nie mogą oni realizować pełni swojego potencjału.
Neoliberalizm.
Po drugiej stronie znajduje się neoliberalizm, skrajna forma liberalizmu. Podstawową kategorią w tej myśli jest powrót do zasad wolnej gry sił rynkowych i atakowanie liberalnego socjalizmu. Jedyną rolą państwa jest tu zapewnienie warunków umożliwiających wolną konkurencję w celu rozwoju gospodarczego. Każdą ingerencję państwa uważają oni za ograniczenia wolności. Jest on dziś często elementem programów partii o charakterze konserwatywnym, które postrzegają sferę ekonomiczną jako główny komponent ludzkiego poczucia wolności.